im średniowieczny skryba zaczął przepisywać księgę, musiał dokonać wyboru między pergaminem, papirusem a papierem. Papirus, ze względu na swoje wady - duża łamliwość - nie nadawał się do formowania go w postaci książki. Pozostawał wybór między papierem a pergaminem. Papier był tańszy i lżejszy, można go było uzyskać w dowolnym rozmiarze i kształcie, który zależał wyłącznie od kształtu ramki. Natomiast pergamin uważano za mocniejszy a jego powierzchnia wydawała się ciekawsza ze względu na chropowatość w porównaniu do gładkiej powierzchni kartki papierowej.
        Zarówno pergamin jak i papier sprzedawano w formie prostokątnych kart, ale księgi robiono nie z pojedynczych kartek, lecz z połączonych grup kartek, złożonych pionowo na pół i zeszytych razem przez środek. Takie pakiety kart łączono po kilka sztuk, podobnie do dzisiejszych gazet codziennych, w których znajdziemy kilka różnych działów tematycznych na kilku oddzielnych pakietach zeszytych kartek. Typowy średniowieczny zbiór kartek składał się z czterech podwójnych kartek włożonych

jedna w drugą. We wczesnych manuskryptach irlandzkich i w piętnastowiecznych książkach włoskich zbiory te składały się z pięciu podwójnych kart. Małe trzynastowieczne Biblie, spisane na bardzo cienkim pergaminie, składały się z pakietów po sześć, osiem lub nawet dwanaście podwójnych kart. Kalendarze liturgiczne miały dwanaście kart - jeden miesiąc na jednej kartce, i składały się albo z dwóch zbiorów po sześć kart, albo z jednego zbioru zawierającego dwanaście kart.
        Interesującą sprawą jest sposób pozyskiwania owych zbiorów kart. Wiemy, że patrząc na średniowieczny manuskrypt spisany na pergaminie, strona na której była sierść zawsze znajduje się naprzeciwko strony zewnętrznej skóry zwierzęcia. Podobnie, strona wewnętrzna spotyka się ze stroną wewnętrzną. Z papierem jest tak samo, znak wodny znajduje się naprzeciwko znaku wodnego. Kiedy układ ten jest zaburzony, można poznać, że zaginęła karta manuskryptu. Aby uzyskać taki efekt, zróbmy eksperyment.
        Weź prostokątną kartkę papieru, z jednej strony bialą, a z drugiej innego koloru. Połóż ją na stole kolorową stroną do góry.